Chociaż na słowo „ADHD” większość ludzi ma przed oczami nadpobudliwe dzieci, które nie mogą wysiedzieć w miejscu, warto wiedzieć, że istnieje bardzo wiele objawów, które zmieniają się z wiekiem. To zaburzenie, które dotyczy milionów ludzi na całym świecie (i w każdym wieku), może dawać inne symptomy u dzieci i młodzieży niż u dorosłych. Ich znajomość może pomóc w lepszej kontroli własnego stanu i poprawie komfortu funkcjonowania. Dorośli z ADHD wcale nie są dziś rzadkością.
ADHD może sprawiać trudności we wszystkich obszarach życia. Zdarza się, że utrudnia kontakty towarzyskie, stanowi wyzwanie dla związku oraz ogranicza sukces zawodowy. Dzieci w wieku przedszkolnym mają trudności z integracją z rówieśnikami, co może objawiać się regularnymi konfliktami. Wyniki badań wykazują, że młodsze dzieci cierpiące na ADHD potrzebują więcej czasu na uspokojenie swoich emocji (w szczególności gniewu, frustracji czy złości). Z kolei młodzież ze zdiagnozowanym ADHD jest bardziej narażona na nadużywanie substancji, lekkomyślny seks czy brawurową jazdę samochodem. W innym amerykańskim badaniu z 2016 zauważono, że dorośli z ADHD mogą mieć problemy z funkcjonowaniem na co dzień, cierpieć na zwiększony poziom lęku i wykazywać większe ryzyko uzależnienia od substancji psychoaktywnych.
WSPÓLNE SYMPTOMY ADHD U DZIECI I DOROSŁYCH
- Rozproszenie uwagi:
Osoby dotknięte ADHD mogą być wrażliwe na bodźce płynące z otoczenia i łatwiej rozprasza je szelest, hałas, zapach, intensywne światło, zapachy i wiele innych.
U dzieci: Wysiedzenie przez całe 45 minut lekcji, może stanowić nie lada wyzwanie dla dziecka z ADHD. Dodatkowo wiele różnych bodźców w klasie źle wpływa na proces edukacji dziecka z ADHD.
Charakterystyczne jest:
- Wtrącanie się w wypowiedzi innych
- Nadmierne wiercenie się, stukanie
- Częste zapominanie
- Niekończenie rozpoczętych zadań
U dorosłych: Charakterystyczne jest szukanie kolejnej, najlepszej aktywności jako nowego stymulanta. Może to mieć to niekorzystny wpływ dla dorosłych z ADHD.
Może objawiać się to:
- Rozpoczęciem i niedokończeniem kilku projektów/zadań w tym samym czasie
- Impulsywnym kupnem wielu zbędnych rzeczy
- Rozpoczynaniem nowych aktywności, hobby, aby uzyskać ekscytację
- Krótki czas koncentracji uwagi
Utrzymanie skupienia na najprostszych czynnościach przez dłuższy czas, stanowi dla osoby z ADHD prawdziwe wyzwanie. Dzieje się tak, gdyż mózg osoby z ADHD potrzebuje dużej ilości bodźców, pragnie intensywnych i nowych doznań. Dzięki temu, osoby z ADHD mogą utrzymać swoje zainteresowanie. Objawy u dorosłych i u dzieci są jednak nieco inne.
U dzieci: Wyniki badań, które obejmowały cały okres życia osób z ADHD, wykazały, że w dzieciństwie charakterystycznymi zachowaniami jest impulsywność i nadpobudliwość, ale już mniej nieuwaga.
Charakterystyczne jest:
- Niesłuchanie poleceń
- Rozpoczynanie zadań, ale niekończenie ich
- Nieuważne czytanie zadań, co może niekorzystnie wpłynąć na oceny
U dorosłych:
Z wiekiem niektóre objawy z dzieciństwa mogą być mniej intensywne, natomiast zaburzenia koncentracji uwagi występują bardzo często i mogą negatywnie wpływać na życie zawodowe i prywatne.
Może objawiać się to:
- Niedotrzymywaniem terminów
- Pochopnym podpisywaniem dokumentów bez ich skrupulatnego przeanalizowania
- Popadaniem w marazm, częste zmiany stanowiska/miejsc pracy lub gwałtowne zakończenia związków i relacji
- Prokrastynacja:
Odkładanie zadań do ostatniej chwili to typowa przypadłość dla osób z ADHD. Często ‘deadline’ jest jedynym motywatorem, aby ukończyć daną czynność. Stymulator w postaci skoku adrenaliny w tym czasie może podnieść poziom energii, nawet jeśli jednocześnie podnosi poziom stresu. Zgodnie z wynikami badań, prokrastynacja dotyczy zarówno dzieci jak i dorosłych z ADHD.
U dzieci: Obawa przed ukończeniem zadania oraz trudność w utrzymaniu koncentracji (szczególnie gdy dziecko nie wykazuje zainteresowania zadaniem) może przynieść konsekwencje w postaci obniżenia wyników w nauce dziecka.
Charakterystyczne jest:
- Kilkukrotne powtarzanie danej czynności
- Wykonywanie zadań w pośpiechu, na ostatnią chwilę
U dorosłych: Zarówno w domu, jak i w pracy, dorośli z ADHD często są przytłoczeni koniecznością koncentracji i utrzymania uwagi podczas wykonywania zadania. Z tego powodu, będą zwlekać tak długo, jak jest to możliwe.
Może objawiać się to:
- Problemami w pracy
- Niepłaceniem rachunków w określonym czasie, odkładanie ważnych rozmów telefonicznych
- Problemem z ustalaniem priorytetów: skupianie się na zadaniach, które lubią, a odkładaniem nieatrakcyjnych, ważnych do wykonania w pierwszej kolejności
- Dezorganizacja:
Planowanie zadań w czasie i organizowanie przestrzeni sprawia osobom z ADHD dużą trudność. Wyniki badania przeprowadzonego w Stanach Zjednoczonych w 2019 roku wykazały, że osoby z ADHD mają różnice w planowaniu czasu na tle neurologicznym, co może powodować wiele kłopotliwych sytuacji.
U dzieci: Problemy z organizacją mogą zacząć się rano, już od pierwszej czynności. Dla dzieci z ADHD wyzwaniem jest przygotowanie się do szkoły i wykonanie kilku czynności w określonym czasie, co może sprawiać im trudność.
Charakterystyczne jest:
- Nieutrzymywanie porządku w plecaku, szafkach, biurku
- Niezwracanie uwagi na ramy czasowe
- Nieuwaga, pomijanie szczegółów w zadaniach
U dorosłych: Dorośli z ADHD często spóźniają się na spotkania, a w ich otoczeniu panuje bałagan i chaos. Co więcej, w przypadku dorosłych zwykle nikt nie kontroluje ich planu dnia, a w efekcie konsekwencje ich zaniechań mogą być bardziej dotkliwe. Źródło tych problemów często bierze się z dzieciństwa i trwa przez całe życie, dlatego dorośli z ADHD mogą wstydzić się z powodu swojej dezorganizacji.
Może objawiać się to:
- Ciągłym spóźnianiem się
- Niezwracaniem uwagi na szczegóły
- Trudnościami w planowaniu czasu i wyrabianiem się z zadaniami w terminie
ADHD u dorosłych jak i u dzieci może pogorszyć komfort codziennego funkcjonowania. Jednak istnieją rozwiązania oraz ścieżka leczenia dostosowana do wieku, która pozwoli zmniejszyć objawy i lepiej radzić sobie w codziennym życiu. Jeśli czujesz, że ADHD dotyczy właśnie Ciebie, już dziś zapisz się na wizytę online lub stacjonarnie w jednej z placówek Centrum Terapii Alma w Warszawie, Bydgoszczy, Wrocławiu lub Siedlcach.
