Złość to naturalna emocja, której doświadcza każdy z nas. To również zupełnie normalna reakcja na atak lub poczucie zagrożenia, która przyczynia się do zainicjowania instynktu samoobrony i przetrwania. Złość pomaga też w obronie własnego zdania i wyrażenia swojej opinii. Co jednak w przypadku, gdy nie potrafimy właściwie okazywać złości? Wtedy może powodować szkodliwe skutki.
Gdy myślimy o złości, staje nam przed oczami szeroko pojęta agresja, którą wyraża się krzykiem, niszczeniem przedmiotów, przemocą fizyczną. Niektórzy w wyrażaniu gniewu są zbyt ekspresyjni i wyładowują się na innych, ale warto zaznaczyć, że problemy w tym obszarze mogą polegać na tłumieniu tej emocji. Zamykanie się w sobie i trzymanie wewnątrz negatywnych emocji, nasila stres i poczucie nieszczęścia. W skrajnej formie tłumienie uczuć obraca się w autoagresję i może powodować samookaleczenie, ponieważ nie potrafią sobie poradzić z jego wyrażeniem w inny sposób. Każda z tych skrajnych reakcji może być źródłem kłopotów.
Problemy ze złością mogą okazać się destrukcyjne w obszarze Twojego życia zawodowego i prywatnego. Może być tak, że pod wpływem negatywnych emocji mówisz lub robisz rzeczy, których później żałujesz i wywołują w Tobie poczucie winy. W efekcie zostają zaburzone poczucie własnej wartości i nastrój.
Doświadczenia związane ze złością
Przedstawiamy przykłady doświadczeń, które mogą wystąpić w przypadku problemów z gniewem.
Uczucia, które możesz mieć:
- wściekłość
- napięcie
- stres
- drażliwość
- irytacja
- frustracja
- chęć zemsty
Objawy fizyczne:
- napięcie mięśni
- uczucie gorąca
- ból w klatce piersiowej
- przyspieszone bicie serca
- potliwość
- zawroty głowy
- przyspieszony oddech
- drżenie nóg
Myśli, które mogą się pojawić:
- „Oni zawsze się tak zachowują”.
- „Lekceważą mnie”.
- „Celowo robią mi na złość”.
- „To jest takie niesprawiedliwe”.
- „Mają mnie za głupiego/głupią”.
- „Odegram się za to”.
- „Nie zniosę tego dłużej.”
- „Nie mogę pozwolić by puścić płazem to, jak mnie potraktowali.”
Zachowania, które mogą u Ciebie wystąpić:
- samookaleczanie się
- częste kłótnie z innymi
- nadużywanie alkoholu i/lub narkotyków
- niszczenie przedmiotów
- tłumienie swoich emocji
- reagowanie agresywnie na błahe rzeczy
- bycie agresywnym wobec ludzi bądź zwierząt
- sprawianie przykrości innym w czasie kłótni
- przeklinanie
Jeśli złość powoduje u Ciebie gwałtowne reakcje, ważne jest, aby szybko poszukać pomocy i zgłosić się do specjalisty.
Przyczyny problemów z gniewem
Istnieje wiele różnych przyczyn, które wywołują problemy z emocjami. Bardzo prawdopodobne jest, że taki stan spowodowany jest mieszanką czynników biologicznych, społecznych i psychologicznych.
Biologiczne
- mózg wyzwala sygnały w odpowiedzi na daną sytuację
- uwalniają się substancje chemiczne przez mózg do organizmu (naturalne substancje chemiczne, takie jak hormony)
- uruchamiają się instynkty przetrwania – reakcje typu „walcz, uciekaj”
- piętno doświadczenia traumy, zaniedbania mózgu i ciała, nadużyć
Psychologiczne
Istnieją także różne czynniki psychologiczne powodujące kłopoty z negatywnymi emocjami.
Przekonania – jak postrzegamy otaczający nas świat, ale także innych wokół nas i samego siebie. Na przykład możemy twierdzić, że świat jest niebezpieczny i nie można nikomu ufać, więc należy być czujnym na każdym kroku.
Cechy osobowości – cechy charakteru, które czynią nas tymi, kim jesteśmy. Na przykład niektórzy ludzie są spokojni, podczas gdy inni są mają tendencję do bycia kłótliwymi.
Wzorce myślenia – sposoby, w jaki ludzie myślą w danych sytuacjach.
Wartości – to, co jest dla nas ważne i czym się w życiu kierujemy. Na przykład niektórzy uważają, że lojalność jest bardzo ważną wartością, ale dla innych może być to już poczucie kontroli.
Wyuczone wcześniejsze zachowania – Jeśli jesteś DDD i byłeś świadkiem przemocy, którą stosowali Twoi rodzice, lub jeśli jako dziecko musiałeś “bronić się” i wykazywać agresję w grupie rówieśniczej.
Wspomnienia – jeśli zetknąłeś się z doświadczeniami przywołującymi przykre sytuacje z przeszłości, może to wywołać u Ciebie odruchową reakcję, by zachowywać się w dany sposób. Na przykład, przywołanie myśli o ataku (chociażby słownym) może sprawić, że zachowasz się agresywnie.
Skutki traumy, nadużycia lub zaniedbania, które pozostawiły ślad w sferze emocjonalnej. Negatywne przeżycia mogą mieć znaczący i permanentny wpływ na przeżywanie emocji i radzenie sobie ze stresem.
Społeczne
Wśród czynników społecznych możemy wyróżnić poniższe aspekty powodujące problemy z okazywaniem złości:
Relacje rodzinne – podejście do okazywania złości, w jaki Twoi najbliżsi reagują, może wpłynąć na radzenie sobie z własnymi, negatywnymi emocjami. Jeśli wzorem rodziców będziesz tłumił gniew, może to zaburzyć wyrażanie złości w niedestrukcyjny sposób. Jeśli bliscy dali Ci przyzwolenie na krzyki lub bycie agresywnym, istnieje duże ryzyko, że będziesz miał problemy w tym obszarze.
Środowisko – na przykład, wychowywanie się lub mieszkanie w środowisku i społeczności gdzie panuje przemoc lub częste stykanie się z agresywnymi ludźmi.
Tożsamość płciowa – płeć, z którą się urodziliśmy, jest wciąż tematem wielu stereotypów. Szczególnie wśród starszych pokoleń można zauważyć rozgraniczenia na „prawidłowy” i „nieprawidłowy” sposób wyrażania złości np. „chłopcy nie płaczą” lub „dziewczynkom tego nie wypada”. Może to powodować konflikt w wyrażaniu złości w zdrowy sposób, gdyż często oznacza to zachowanie wbrew utartym przekonaniom i oczekiwaniom społecznym.
Media społecznościowe – obecnie social media wywierają duży wpływ na życie i funkcjonowanie wielu osób. Jeśli nie radzisz sobie z kontrolowaniem negatywnych emocji, niektóre posty w mediach społecznościowych mogą stanowić wyzwalacz. Media społecznościowe inicjują również publikowanie postów czy wiadomości pod wpływem złości i gniewu, a w efekcie są przyczyną konfliktów na wielu różnych polach.
Wpływ grupy – ludzie, którymi się otaczasz mogą mieć wpływ Twoje wyrażanie złości. Pozy i zachowywanie się w dany sposób przed grupą, mogą inicjować i eskalować konflikty. Destrukcyjny wpływ na Twoje zachowanie mogą mieć reakcje innych osób w otoczeniu – na przykład, jeśli przyjaciel zainicjuje bójkę, możesz mieć poczucie, że musisz mu “pomóc” i się do niego dołączyć.
Sytuacja finansowa – kłopoty finansowe mogą przyczynić się do kumulacji stresu, a w efekcie problemów z opanowaniem emocji.
Jeśli niezależnie od czynników nie radzimy sobie z wyrażaniem złości, wykazujemy zachowania destrukcyjne i agresywne, warto poszukać pomocy specjalisty. Dzięki wspólnie obranej ścieżce i wsparciu eksperta możesz zmienić swoje życie, a nawet uratować swój związek czy sytuację zawodową.
