Przygnębienie, ospałość, problemy z pamięcią, zmęczenie, niepokój — to tylko jedne z wielu skutków bezsenności. Jeśli przesypiamy mniej niż 6 godzin na dobę, możemy cierpieć na bezsenność. Wpływa ona bezpośrednio na uwagę, czas reakcji, generuje problemy poznawcze i co zaskakujące — do złudzenia przypomina stan upojenia alkoholowego!
Obecnie bezsenność jest często bagatelizowanym problemem. Wiele osób zaskakuje fakt, że brak snu może tak poważnie wpływać na pracę mózgu, a co za tym idzie zdrowie psychiczne. Jednak badania przeprowadzone przez naukowców są niezaprzeczalne — bezsenność jest jednym z najczęściej występujących, ale równie często pomijanych schorzeń. Jak się okazuje, niesłusznie, gdyż ma znaczący wpływ na zdrowie.
Gdy zapewniamy swojemu organizmowi zalecaną ilość snu (7-9 godzin), w mózgu zachodzą procesy odnowy. Dzięki tym czynnościom mózg jest w stanie optymalnie pracować i korzystnie wpływać na regulację emocjonalną. Bezsenność pozbawia mózg tych niezbędnych procesów, dlatego w efekcie może okazać się bardzo destrukcyjna.
Bezsenność wśród dorosłych
Według definicji terminem bezsenność określa się problemy z zasypianiem lub ciągłością snu, powodującym późniejsze konsekwencje związane z upośledzeniem funkcjonowania w ciągu dnia. Charakterystyczne jest występowanie zmęczenia, drażliwość, nieuważność, problemy w pracy lub w szkole. Statystyki pokazują, że nawet 70 milionów osób dorosłych cierpi na zaburzenia snu. Problem zintensyfikował się wraz z popularyzacją urządzeń elektronicznych wyrabiających niewłaściwe nawyki.
Rodzaje bezsenności
Wśród przyczyn bezsenności możemy wyróżnić złą higienę snu, stres, nieregularny plan dnia (związany z podróżami, pracą na nocną zmianę), zaburzeniami emocjonalnymi, złym stanem zdrowia, bólem fizycznym, czynnikami atmosferycznymi i środowiskowymi (temperatura, hałas), lekami itp. Na bezsenność wpływa również płeć (kobiety są bardziej na nią narażone niż mężczyźni) lub wiek (osoby starsze mają częściej skłonności do bezsenności).
Wyróżniamy dwa typy bezsenności:
- Bezsenność przewlekła
Bezsenność przewlekła ma miejsce wtedy, gdy mamy problem ze snem dłuższym niż 6 godzin na dobę oraz doświadczamy negatywnych konsekwencji w postaci zmęczenia czy problemów z uwagą. Skutki muszą być obecne przez co najmniej 3 dni w tygodniu przez ponad 3 miesiące i dłużej. Według amerykańskich statystyk, około 10% osób cierpi na przewlekłą bezsenność.
- Bezsenność krótkotrwała
Bezsenność krótkotrwała ma podobną charakterystykę, jak bezsenność przewlekła. Różnicą jednak jest to, że trwa krócej niż 3 miesiące i mniej niż 3 noce w ciągu tygodnia. Często wpływają na nią intensywne czynniki stresogenne np. choroba czy śmierć bliskiej osoby. Badania mówią, że od 15% do 30% dorosłych doświadcza bezsenności krótkotrwałej.
Jakie problemy poznawcze mogą się pojawić w związku z bezsennością?
Zdaniem badaczy, poszczególne etapy snu odgrywają ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu. Intensyfikacja lub zmniejszenie aktywności w wielu częściach mózg, poprawia pamięć wpływa na lepsze myślenie i zapamiętywanie. W przypadku bezsenności te procesy zostają zaburzone, a tym samym utrudniają właściwe funkcjonowanie mózgu.
Bezsenność wpływa negatywnie na:
- Pamięć i naukę
- Uważność i czas reakcji
- Podejmowanie decyzji
- Procesy poznawcze
Bezsenność, a problemy ze zdrowiem psychicznym
Regeneracja podczas snu spełnia kluczową rolę w zachowaniu właściwego zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Według amerykańskich naukowców bezsenność zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń psychicznych nawet o 40%.
Warto zaznaczyć, że istnieje dwutorowy związek występujący na linii bezsenność — zdrowie psychiczne. Wynika to z faktu, że zaburzenia psychiczne mogła wpływać na niewłaściwy harmonogram snu, a ten z kolei może przyczynić się do wystąpienia lub pogorszenia się zaburzeń takich jak:
- Zaburzenia lękowe
- Depresja
- Zespół stresu pourazowego (PTSD)
- ADHD/ADD
- Inne zaburzenia psychiczne: ChAD, schizofrenia, zaburzenia spektrum autyzmu (ASD)
Praktycznie w każdym typie powyższych zaburzeń, wyregulowanie cyklu snu wpływa pozytywnie na poprawę zaburzeń psychicznych, a z kolei właściwa terapia pomaga w wyregulowaniu snu (za wyjątkiem farmakoterapii wpływającej bezpośrednio na sen).
Jak leczyć bezsenność?
Na szczęście z zaburzeniami snu można sobie poradzić. Warto zwrócić uwagę na wszelkie niezbędne podstawowe zakresy zdrowia psychicznego, które są istotnym czynnikiem wpływającym na walkę z bezsennością. Co więcej, warto skonsultować się również z lekarzem psychiatrą, który może nam pomóc w poprawie funkcjonowania i uporania się z tym problemem.
