[Nie ma ludzi idealnych. Matki też takie nie są. Czasem jednak relacja matki z dzieckiem nabiera patologicznych znamion. Jest to o tyle niebezpieczne, że taka relacja wpływa na całe życie dziecka. Skutki są odczuwane nie tylko jak ma lat kilka czy kilkanaście, ale nawet w późnej dorosłości.
Czemu matka jest toksyczna?
Dlaczego w ogóle dochodzi do tego, że matka może być toksyczna względem swojego dziecka? Problem nie wynika z celowych zachowań, ale z nieuświadomionych mechanizmów, kierujących matką. Bardzo rzadko bowiem zdarza się, że matka, która przejawia toksyczne cechy, zdaje sobie sprawę z tego, że jej zachowanie krzywdzi dziecko. Problem zazwyczaj wynika z lęku o posądzenie bycia złą matką — zarówno przez innych jak i przez siebie samą. Stąd bierze się nadopiekuńczość i nadmierna kontrola.
Toksyczne zachowania matki mogą również wynikać z doświadczenia braków emocjonalnych w dzieciństwie. Chcąc więc chronić dziecko, oplata je ciasnym kokonem nadmiernej bliskości. Jeśli matka sama nie była kochana, jej potrzeby i pragnienia nie były należycie zaspokojone, wynikiem czego sama została uwikłana z niezdrową relację z rodzicami, to niestety powtarza ten wzorzec, przekazując go kolejnemu pokoleniu.
Typy toksycznej matki
Toksyczność matki to dość rozległy temat, dlatego można wymienić kilka typów toksycznej rodzicielki:
– Matka zaborcza – typ matki przejawiający się nadmierną kontrolą i nadopiekuńczością. Cechuje ją przekraczanie granic osobistych jak i emocjonalnych, potrzeba wpływania na każdy aspekt życia dziecka oraz problem z pozwoleniem na usamodzielnianie się pociechy. Taka matka może traktować dziecko jak własnego partnera i żalić mu się ze swoich problemów emocjonalnych, jak również małżeńskich. Dlatego też, kiedy jej dziecko chce wejść w związek, może odczuwać zagrożenie spowodowane partnerem/partnerką i wzbudzać poczucie winy poprzez wysyłanie komunikatów pokroju “ja już cię nie obchodzę”.
– Matka despotyczna – typ matki, który również przejawia się upodobaniem do kontroli i manipulacji. Dziecko dojrzewa w atmosferze podporządkowania, spełniania matczynych oczekiwań, którym nie może się sprzeciwić, wszak matka wie najlepiej, co jest dla niego dobre. Dziecko w tym przypadku ma bardzo często z góry ustalony przez matkę plan na życie.
– Matka wymagająca opieki — typ, w którym następuje odwrócenie ról — to dziecko przejmuje opiekę nad dorosłym. Ten rodzaj toksycznych matek najczęściej pojawia się w domach z uzależnieniem. Dziecko przejmuje na siebie obowiązki domowe, w pewnym momencie również finansowe. Nawet, kiedy dziecko jest już dorosłe, zgłasza się do niego o pomoc i często użala nad swoim losem, wzbudzając w dziecku poczucie winy.
– Matka narcystyczna — nieobca jest jej zazdrość o młodość, dlatego źle znosi dojrzewanie dziecka, zwłaszcza jeśli chodzi o córkę. Wówczas zamiast być opiekunką staje się rywalką, nieszczędzącą słów krytyki względem dziecka, które zawsze będzie dążyć do aprobaty ze strony rodzica i będzie próbować być jak najlepsze.
Inne cechy toksycznej matki:
– brak zgody na separację dziecka, brak przestrzeni na przyjęcie odmowy
– stosowanie przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej
– brak reakcji na krzywdę dziecka
– etykietowanie
– tworzenie koalicji (tendencja do symbiotycznych relacji z dzieckiem)
– uzależnienia
– brak zaangażowania emocjonalnego, oziębłość
– obwinianie dziecka o życiowe niepowodzenia
– lekceważenie dziecka i jego zdania, zbywanie milczeniem
– zmienność i nieprzewidywalność zachowania
Sposobem na toksyczną matkę jest separacja i indywidualna psychoterapia — zarówno matki, jak i dziecka. Dziecku bowiem trudno uwolnić się spod jej wpływu, a matce trudno przyjąć do wiadomości, że samodzielność dziecka nie jest zła. Bywa, że wystarczy sama separacja i czas. Jednak jest to o tyle niebezpieczne, że bardzo często następuje poprzez radykalne zerwanie relacji, czego w gruncie rzeczy nie chce żadna ze stron. Nie chodzi w końcu o to, aby zrywać relacje, ale o to, by je naprawić i czerpać z nich satysfakcję.
Bibliografia:
- https://psychoterapiacotam.pl/toksyczna-matka-jak-sobie-radzic/
- https://www.psychologiczny.com.pl/art/104,toksyczna-matka-cechy
- Typy toksycznych matek | Lumine
- Toksyczna matka – cechy – Dziecko (onet.pl)
