Skip to content Skip to footer

Toksyczna matka – po czym ją poznać 

[Nie ma ludzi idealnych. Matki też takie nie są. Czasem jednak relacja matki z dzieckiem nabiera  patologicznych znamion. Jest to o tyle niebezpieczne, że taka relacja wpływa na całe życie dziecka.  Skutki są odczuwane nie tylko jak ma lat kilka czy kilkanaście, ale nawet w późnej dorosłości.  

Czemu matka jest toksyczna? 

Dlaczego w ogóle dochodzi do tego, że matka może być toksyczna względem swojego dziecka?  Problem nie wynika z celowych zachowań, ale z nieuświadomionych mechanizmów, kierujących  matką. Bardzo rzadko bowiem zdarza się, że matka, która przejawia toksyczne cechy, zdaje sobie  sprawę z tego, że jej zachowanie krzywdzi dziecko. Problem zazwyczaj wynika z lęku o posądzenie  bycia złą matką — zarówno przez innych jak i przez siebie samą. Stąd bierze się nadopiekuńczość i  nadmierna kontrola.  

Toksyczne zachowania matki mogą również wynikać z doświadczenia braków emocjonalnych w  dzieciństwie. Chcąc więc chronić dziecko, oplata je ciasnym kokonem nadmiernej bliskości. Jeśli  matka sama nie była kochana, jej potrzeby i pragnienia nie były należycie zaspokojone, wynikiem  czego sama została uwikłana z niezdrową relację z rodzicami, to niestety powtarza ten wzorzec, przekazując go kolejnemu pokoleniu. 

Typy toksycznej matki 

Toksyczność matki to dość rozległy temat, dlatego można wymienić kilka typów toksycznej  rodzicielki: 

Matka zaborcza – typ matki przejawiający się nadmierną kontrolą i nadopiekuńczością.  Cechuje ją przekraczanie granic osobistych jak i emocjonalnych, potrzeba wpływania na  każdy aspekt życia dziecka oraz problem z pozwoleniem na usamodzielnianie się pociechy.  Taka matka może traktować dziecko jak własnego partnera i żalić mu się ze swoich  problemów emocjonalnych, jak również małżeńskich. Dlatego też, kiedy jej dziecko chce  wejść w związek, może odczuwać zagrożenie spowodowane partnerem/partnerką i  wzbudzać poczucie winy poprzez wysyłanie komunikatów pokroju “ja już cię nie obchodzę”.

Matka despotyczna – typ matki, który również przejawia się upodobaniem do kontroli i  manipulacji. Dziecko dojrzewa w atmosferze podporządkowania, spełniania matczynych  oczekiwań, którym nie może się sprzeciwić, wszak matka wie najlepiej, co jest dla niego  dobre. Dziecko w tym przypadku ma bardzo często z góry ustalony przez matkę plan na  życie. 

Matka wymagająca opieki — typ, w którym następuje odwrócenie ról — to dziecko przejmuje  opiekę nad dorosłym. Ten rodzaj toksycznych matek najczęściej pojawia się w domach z  uzależnieniem. Dziecko przejmuje na siebie obowiązki domowe, w pewnym momencie również finansowe. Nawet, kiedy dziecko jest już dorosłe, zgłasza się do niego o pomoc i  często użala nad swoim losem, wzbudzając w dziecku poczucie winy.

Matka narcystyczna — nieobca jest jej zazdrość o młodość, dlatego źle znosi dojrzewanie  dziecka, zwłaszcza jeśli chodzi o córkę. Wówczas zamiast być opiekunką staje się rywalką,  nieszczędzącą słów krytyki względem dziecka, które zawsze będzie dążyć do aprobaty ze  strony rodzica i będzie próbować być jak najlepsze. 

Inne cechy toksycznej matki: 

– brak zgody na separację dziecka, brak przestrzeni na przyjęcie odmowy 

– stosowanie przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej 

– brak reakcji na krzywdę dziecka 

– etykietowanie 

– tworzenie koalicji (tendencja do symbiotycznych relacji z dzieckiem) 

– uzależnienia 

– brak zaangażowania emocjonalnego, oziębłość 

– obwinianie dziecka o życiowe niepowodzenia 

– lekceważenie dziecka i jego zdania, zbywanie milczeniem 

– zmienność i nieprzewidywalność zachowania 

Sposobem na toksyczną matkę jest separacja i indywidualna psychoterapia — zarówno matki, jak i  dziecka. Dziecku bowiem trudno uwolnić się spod jej wpływu, a matce trudno przyjąć do  wiadomości, że samodzielność dziecka nie jest zła. Bywa, że wystarczy sama separacja i czas. Jednak  jest to o tyle niebezpieczne, że bardzo często następuje poprzez radykalne zerwanie relacji, czego w  gruncie rzeczy nie chce żadna ze stron. Nie chodzi w końcu o to, aby zrywać relacje, ale o to, by je  naprawić i czerpać z nich satysfakcję. 

Bibliografia: 

  1. https://psychoterapiacotam.pl/toksyczna-matka-jak-sobie-radzic/
  2. https://www.psychologiczny.com.pl/art/104,toksyczna-matka-cechy
  3. Typy toksycznych matek | Lumine
  4. Toksyczna matka – cechy – Dziecko (onet.pl)

Leave a comment