Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), powszechnie diagnozowany u mężczyzn, jest często „ukrytym zaburzeniem” u dziewcząt i kobiet. Ten brak rozpoznania można częściowo wytłumaczyć, ponieważ objawy u kobiet różnią się od objawów u mężczyzn. Brak rozróżnienia ADHD między płciami mógł prowadzić do wypaczenia społecznego postrzegania zachowań kobiet. Niektóre przestarzałe tego przykłady to rozumienie, że kobiety są neurotyczne lub doświadczają impulsywnych działań. Ponadto współistniejące zaburzenia u kobiet często różnią się od tych obserwowanych u mężczyzn z ADHD. Również zmienne poziomy hormonów mogą wpływać na objawy ADHD i leczenie u kobiet. Kobiety z ADHD mogą doświadczać wyższych wskaźników lęku, nadużywania substancji, podwyższonego nastroju i trudności w uczeniu się. Wskaźniki te mogą być mniej oczywiste u kobiet niż objawy bardziej widoczne na zewnątrz, jak u większości mężczyzn z ADHD.
Stosunek liczby chłopców do dziewcząt w ADHD
W przypadku dzieci stosunek liczby chłopców do dziewcząt ze zdiagnozowanym ADHD wynosi 3:1. Z kolei w wieku dorosłym ta proporcja zmienia się i wynosi już 1:1. Skąd tak nagła różnica w proporcjach? Można spekulować, że być może jest to spowodowane większą remisją u mężczyzn i potencjalnie częstszymi przypadkami późnego początku u kobiet, jednakże może być to również spowodowane niediagnozowaniem dziewcząt we wczesnym wieku z uwagi na mniej specyficzne objawy, związane głównie z deficytem uwagi.
Objawy ADHD dla kobiet
U dorosłych kobiet występuje mniej specyficznych objawów ADHD, co jest głównym powodem, dla którego w tej grupie demograficznej jest tak wiele niewykrytych przypadków. Istniejące objawy mogą kolidować z codziennymi czynnościami, powodując frustrację i dezorientację, jeśli nie pojawi się jasna diagnoza.
Kobiety z ADHD mogą doświadczać spektrum od kilku do wielu z następujących objawów:
- Trudności w utrzymaniu relacji
- Zachowanie impulsywne
- Problemy z zarządzaniem czasem
- Słaba organizacja i/lub niezorganizowane priorytety
- Trudności w planowaniu i angażowaniu się w plany
- Niezdolność do wielozadaniowości
- Problem z ukończeniem projektów już rozpoczętych
- Nieustanne zachowanie, np. tupot stóp
- Trudności w radzeniu sobie ze stresem
- Wahania nastroju
- Problemy z zarządzaniem temperamentem
Z kolei u dziewcząt można wyróżnić także poniższe objawy:
- Gadatliwość
- Odrobienie pracy domowej zajmuje więcej czasu, niż powinno (wiele rzeczy rozpraszających uwagę)
- Osiąganie efektów nieadekwatnych do czasu poświęconego na wykonanie zadania
- Kłopoty z czytaniem ze zrozumieniem — dostrzeganie szczegółów w tekście, ale nie łączenie ich w całość
- Trudności z wykonaniem złożonych poleceń, gubienie kolejnych kroków instrukcji
- Zapominanie o niezbędnych rzeczach takich jak strój sportowy, zeszyt
- Regularne gubienie ważnych przedmiotów takich jak klucze, telefon
- Mnogość pomysłów, częste niekończenie tego, co się zaczęło
- Liczne spóźnienia
- Podejmowanie wielu aktywności
- Zmienne nastroje — w jednej chwili jest mistrzem świata, a po chwili zwykły komentarz odbiera jako ostrą krytykę
- Nie uczenie się na błędach
Przyczyny niediagnozowania ADHD u dziewcząt i kobiet
Wśród potencjalnych przyczyn rzadszego diagnozowania ADHD u dziewcząt i kobiet na uwagę zasługuje podkreślenie potrzeby wyższego progu działania czynnika genetycznego i środowiskowego dla ujawnienia ADHD, co może dawać złudne wrażenie niższej częstości występowania zaburzenia u kobiet.
Także oczekiwanie posiadania określonych “cnót”, takich jak poprawność w relacjach, bycie miłą, posłuszną, wzorową matką i panią domu może wpływać na próbę maskowania problemów, w celu uniknięcia negatywnej krytyki ze strony społeczeństwa. Dziewczęta i kobiety z ADHD mogą wykazywać zachowania nadpobudliwe, impulsywne i zdezorganizowane, co nie wpisuje się w “normy kobiecego zachowania”, a ponadto mogą wykazywać “tradycyjnie męskie” cechy takie jak asertywność, współzawodnictwo czy pogoń za nauką i karierą.
W związku z maskowaniem objawów ADHD symptomy mogą dawać złudne wrażenie występowania innych zaburzeń w tym osobowości, lękowych czy regulowania emocji, co opóźnia diagnozę i odpowiednie leczenie.
Bibliografia:
- Bloemers, S., Mummert, A., & Gibson, T. ADHD Treatment and Diagnosis Among Teen and College Aged Women. In 2020 Virtual Annual Research Meeting. AcademyHealth.
- Quinn, P. O. (2005). Treating adolescent girls and women with ADHD: Gender‐Specific issues. Journal of clinical psychology, 61(5), 579-587.
- https://www.diagnostyka-umyslu.pl/blog/adhd/dlaczego-adhd-u-dziewczat-czesto-pozostaje-niezdiagnozowane/
- https://www.focus.pl/artykul/zywiolowa-lubiana-ciezko-pracuje-na-dobre-stopnie-adhd-daje-inne-objawy-u-dziewczynek-niz-u-chlopcow
